“Ik ga de stad niet zélf klimaatneutraal maken.”
Eind vorig jaar keurde het Antwerpse stadsbestuur haar klimaatplan goed. Het ultieme doel: klimaatneutraal zijn tegen 2050. Ook op kortere termijn is de stad ambitieus: tegen 2030 moet de CO2-uitstoot met 50 tot 55% teruggedrongen worden ten opzichte van 2005. Om alle inspanningen en ingrepen die daarvoor nodig zijn, uit te stippelen, heeft de stad dit voorjaar een onafhankelijke klimaatregisseur aangesteld. Dat is Manon Janssen, CEO van onderzoeks- en adviesbureau Ecorys, geworden. Zij zal de volgende vier jaar de uitrol van het klimaatplan in goede banen leiden.
Tijd voor een korte kennismaking…
Mevrouw Janssen, u bent de nieuwe klimaatregisseur van stad Antwerpen. Wat mogen we van u verwachten?
“Om alle verwarring te vermijden: ik ga de stad niet zélf klimaatneutraal maken. (lacht) Dat is de taak van de stad en al haar stakeholders. Mijn team en ik zullen de stad daarbij ondersteunen. Samen met alle inwoners, bedrijven en organisaties die in Antwerpen actief zijn, overigens. Met haar ambitieus en gedetailleerd klimaatplan heeft Stad Antwerpen haar moreel leiderschap getoond. Nu komt het erop neer om met zijn allen de hand aan de ploeg te slaan. Mijn team en ik hebben de taak om het proces te begeleiden en iedereen op koers te houden.”
Wat zijn voor u de sleutels tot een duurzame toekomst?
“De belangrijkste stap is ervoor zorgen dat je iedereen mee in het bad trekt. Weet je, heel wat Antwerpenaren hebben in het verleden al inspanningen geleverd om duurzamer te leven. Met succes, want de CO2-uitstoot is de voorbije jaren gevoelig gedaald, terwijl er net meer Antwerpenaren zijn bijgekomen. Dat is goed nieuws. Nu breekt er een nieuw hoofdstuk aan, waarin we collectief en meer systemisch moeten durven denken. Daarom zijn de warmtenetten in Antwerpen zo’n belangrijk verhaal. Ze kunnen de woning van duizenden gezinnen duurzaam verwarmen, zonder CO2-uitstoot. Dit soort collectieve oplossingen zijn van groot belang voor een duurzame toekomst. Maar daar moet nog wel wat voor gebeuren.”
“In mijn ogen is de haven trouwens een erg belangrijke speler in dit verhaal. Haar ligging is een ongelofelijke troef. Ik ben ervan overtuigd dat de haven Antwerpen zal helpen om klimaatneutraal te worden tegen 2050.”
Hoe belangrijk is stadsontwikkeling in het behalen van de klimaatneutrale doelstellingen van de stad?
“Simpel. De keuzes die je vandaag maakt, bepalen de stad van morgen. De keuzes die de stad in het verleden maakte, komen voort uit de klimaatnoden van de 20ste eeuw. Vandaag is het de kunst om via stadsontwikkeling te beantwoorden aan de klimaatnoden van de 21ste eeuw. Dat proces is volop bezig. Kijk maar naar de plannen voor de Scheldekaaien, of de grotere aandacht voor onthardingspercelen bij nieuwe wijken, zoals de Slachthuissite.”
“Een stad heeft nood aan verbeelding: gedurfde pilootprojecten die tonen wat er allemaal mogelijk is. Nieuw Zuid toont waar circulariteit om draait en hoe je het zelf kan toepassen.”
Welke zijn volgens u de belangrijkste ingrepen en inspanningen die er de komende jaren geleverd moeten worden?
“Zoals ik net zei: de stad zet meer en meer in op ontharding, zowel op kleinere oppervlaktes als op grote percelen. Dat is niet alleen goed voor het klimaat. Het is voor iedereen ook heel tastbaar. Bij de heraanleg van de gedempte zuiderdokken, ruimen de auto’s plaats voor een groot nieuw park. De eerste grote collectieve regenwaterput krijgt er ook vorm. Voorts willen we ook veel meer inzetten op de energetische renovatie van grote appartementsgebouwen. Het merendeel van de Antwerpenaren woont in een appartement, dus daar valt nog heel wat klimaatwinst mee te boeken.”
Nieuw Zuid wordt beschouwd als de groenste en meest duurzame buurt van de stad. Wat is voor u het belang van Nieuw Zuid voor een stad als Antwerpen?
“Een stad heeft nood aan verbeelding: gedurfde pilootprojecten die tonen wat er allemaal mogelijk is. Nieuw Zuid toont waar circulariteit om draait en hoe je het zelf kan toepassen. De vraag bij de duurzame buurt is niet: moet ik dat nu allemaal doen? Wel: wat kan jij eruit meenemen? De wijken van morgen, zoals Nieuw Zuid, zullen aangepast zijn aan de klimaatnoden van de 21ste eeuw. De aanleg van warmtenetten past dus zeker in dit verhaal, net als het ontpitten van percelen, zorgen voor groen-blauwe dooradering en inzetten op gedeeld gebruik van bepaalde functies.”
Hoe moeten steden er voor u uitzien in 2050?
“In 2050 zullen steden hun grondstoffen veel beter moeten bijhouden dan ze in het verleden deden. Vroeger wilden we vooral dat regenwater zo snel mogelijk langs riolen terug naar de zee vloeide. Vandaag willen we dat water liefst zo veel mogelijk hergebruiken zodat het van onze steden opnieuw een spons kan maken. We moeten ons ook anders verplaatsen: die beweging is al lang ingezet en zal zich alleen maar verder ontwikkelen. Het idee dat iedereen zich in de stad met een eigen wagen zou verplaatsen, is al lang voorbijgestreefd.”
Nog een persoonlijke noot om af te sluiten: hoe kijkt u naar de toekomst van de aarde? Komt het goed met het klimaat?
“Ik ben optimistisch van aard, en vooral praktisch. Je moet niet te veel tobben over de vraag of een bepaalde doelstelling realistisch is of niet. Je moet er gewoon aan beginnen, en dat is wat we hier in Antwerpen aan het doen zijn.”
Dan ga ik je niet te lang bezig houden. Bedankt voor het gesprek.
“Graag gedaan.”
